Oorlogsmonument aan de Middenweg

De maanden april en mei zijn voor het KIOR-team aanleiding om een van de oorlogs- en herdenkingsmonumenten te bespreken. In de provincie Utrecht bevinden zich 39 oorlogs- en herdenkingsmonumenten en 9 daarvan staan in de gemeente Woerden. Enkele daarvan zijn al besproken, zoals Drukker in Verzet en Familieportret, beiden in Woerden.

ZEGVELD - Het beeld voor april is het oorlogsmonument dat in Zegveld aan de Middenweg staat. Veertig jaar na het einde van WOII is het door de gemeente Zegveld geplaatst om de inwoners te herdenken die tijdens de oorlog in Zegveld of daarbuiten om het leven kwamen. Burgemeester Van der Felz die het monument in 1985 heeft onthuld benadrukte dat het monument niet alleen de slachtoffers van Zegveld herdenkt maar tevens aandacht vraagt voor datgene wat er in het algemeen in WO II heeft plaatsgevonden. Het aantal gesneuvelden in Zegveld bedraagt officieel 5. Maar bekend is dat er ook twee jonge Zegvelders zijn omgekomen die zich in de oorlog bij de Duitsers hadden aangesloten. Verder zijn er in Zegveld twee Italiaanse krijgsgevangenen door de Duitsers opgehangen aan de Schoolbrug aan het eind van de oorlog. Voor de oudere inwoners van Zegveld is dit een verschrikkelijke ervaring geweest.

Het monument is gemaakt door Amke Homan. Als kunstenaar is zij opgeleid tot omgevingsvormgever. Bij het maken van een beeld denkt zij, in tegenstelling tot veel andere kunstenaars, niet primair vanuit het beeld of het materiaal maar aan de omgeving, de plek waar het beeld komt te staan. Toen Amke van gemeente Zegveld de opdracht kreeg kwam zij op het idee om een monument te ontwerpen dat de verandering verbeeld en dat door middel van twee assen kon draaien: één voor het gehele beeld en één voor de rechter bovenkant die onafhankelijk van de rest kon bewegen. Door de wind zou het beeld steeds van vorm veranderen. Het was een verwijzing naar en herinnering aan de oorlog waarbij de omstandigheden voor iedereen verschillend zijn geweest: voor de gevallen soldaten, de onderduikers, mensen in het verzet en de gewone bewoners van Zegveld die deze moeilijke jaren door moesten zien te komen. Tevens is het een metafoor voor het wankele evenwicht in de wereld, voor de dreiging van een nieuwe oorlog die altijd en overal aanwezig is. Het monument is gegoten materiaal met een speciaal aangebrachte patina. De afmetingen zijn 240 hoog en 210 breed. Beeldbepalend zijn de horizontale en verticale lijnen waardoor de vorm een monumentaal karakter krijgt. De tekst middenin is summier: 1940-1945. Rondom het monument liggen grote witte keien. Amke heeft er zelf op   toegezien dat de keien vanuit Maastricht naar Zegveld kwamen. De keien staan voor chaos, het strakke monument voor het ordening die daaruit kan voortkomen. Zegveld heeft sinds 2015 een tweede herdenkingsmonument. Dit beeld dat aan de Hazekade staat heeft als titel 'Vliegtuigcrash met een B-17' en is een verwijzing naar de inzittenden die met dit vliegtuig op 21 februari 1945 het leven verloren omdat het door de Duitsers uit de lucht was geschoten. Een van de initiatiefnemers om dit monument geplaatst te krijgen is Wout Verweij.
Vanwege de corona-epidemie wordt dit jaar geen herdenking gehouden bij het oorlogsmonument aan de Middenweg.
STADSMUSEUM WOERDEN
Het KIOR-team van het Stadsmuseum Woerden beheert circa vijftig kunstwerken in de openbare ruimte van Woerden, Harmelen, Zegveld en Kamerik. Iedere maand wordt een van de werken onder de aandacht gebracht.

Bron: Woerdense Courant 29 april 2020

'Met elkaar moesten zij loten wie de dans zou ontspringen'

NIEUWERBRUG / ZEGVELD - Mevrouw Nel Wagensveld-Schouten is inmiddels 86 jaar. Haar zus Aagje is nu 93. Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonden zij met hun familie in de Meije. Wagensveld: "Het is nu tijd om het verhaal te vertellen. Over vroeger, omdat we deze gebeurtenissen niet mogen vergeten."

Mevrouw Nel Wagensveld-Schouten is geboren en opgegroeid in de Meije, waar haar ouders boerden op de stee nét voorbij de School met de Bijbel, maar dan aan de overkant van het riviertje. Wagensveld: "Vandaar dat er een brug was. Het was destijds zelfs nog een draaibrug." En ook hier trok de Tweede Wereldoorlog voorbij.
GROOTSTE PROBLEEM
"Eten was niet het grootste probleem," vertelt Wagensveld. "Groenten haalde je uit de tuin en het vlees uit eigen stal. Maar verder was het mondjesmaat, net als overal." Een groter probleem waren de onderduikers. Zij kwamen uit alle windstreken en hoe hield je die geheim? "Iedereen kende iedereen, dat was dus erg lastig. En een verrader slaapt nooit." Bij de familie Schouten verbleven voor langere tijd twee gevluchte Italiaanse soldaten. Anderen bleven vaak maar enkele dagen, voordat ze doorgingen naar een volgend adres. "Een van die volgende adressen was de vliering van kapper Louis van de Berg in de Noordstraat. Beneden kwamen hier regelmatig Duitse soldaten als klant. En dat terwijl er onderduikers op zolder zaten!"
Het was voor de Italianen lastig om ongezien verder te gaan. Ze hadden enkel hun uniform en geen reservekleding. "Moeder haalde de uniformen uit elkaar en naaide hier nieuwe kleding van," vertelt Wagensveld. "Och, niemand droeg toen kleding volgens een mode, dus dat ging goed."
ONTSNAPT
Op Zegveld waren er op een gegeven moment zeven Italianen de pineut. Zij moesten mee met de Duitsers. Twee ervan zouden worden terechtgesteld. Wagensveld: "Met elkaar moesten zij loten wie de dans zou ontspringen." Zij zouden dan aan de ophaalbrug worden opgehangen, terwijl de omwonenden gedwongen werden toe te kijken. Dit weet mevrouw Wagensveld nog heel goed, omdat haar broer net bij Opoe in Zegveld was geweest toen hij er langskwam. "En dat terwijl wij zelf ook regelmatig onderduikers herbergden."
Na dit voorval werd uit voorzorg de brug opengedraaid. "De broers die bij ons ondergedoken zaten, verdwenen door de weilanden richting een woonboot, die verborgen lag tussen het riet aan de rand van de kleine Nieuwkoopse Plas." Deze woonboot was eigendom van een Haagse tandarts. Later op de dag kamden de Duitsers de Meije verder uit. Nel zag het nog voor zich. "De brug stond open. We hadden deze vastgezet met een steekstok en een slot, zodat iemand met een lang touw de draaibrug niet dicht kon trekken. Dit was ook een veilige manier om rondtrekkend volk van je erf te houden. Schreeuwend stonden de Duitsers aan de overkant van ons erf." Maar de vader van Wagensveld, boer Schouten, deed net alsof hij ze niet kon verstaan en ging na een tijd op zijn gemak de sleutel halen. "Vervolgens werd onze hele woning overhoop gehaald, maar de jonge mannen zaten al hoog en droog in het riet. Daar was op geoefend."
PRONKEN
De boerderij van de familie Schouten is er een met historie. Door de jaren werd de boerderij voor verschillende doeleinden gebruikt, maar nu staat hij leeg. Van deze tijd heeft mevrouw Wagensveld nog een verzameling met spullen. Zo schilderde een van de onderduikers haar. Dit schilderij pronkt nu aan een muur in de woonkamer, naast een vitrine met daarin een deel van haar verzameling eierdoppen.
Tekst Maarten J. Molenaar

Bron: Kijk op Bodegraven-Reeuwijk 29 april 2020

Lintjesregen Zegveld

Lid in de Orde van Oranje-Nassau:
Frank Burgers is vrijwilliger bij en bestuurslid geweest van de r.-k. kerk Meije-Zegveld. Hij fungeert als pastoraal werker. Hij is ook vrijwilliger bij het Vluchtelingen Steunpunt Groene Hart, afdeling Zegveld.
Aagje Vermeij is al decennia actief als vrijwilliger zoals bij de Christelijke Plattelands Jongeren, lid van de Raad van Toezicht van de Rabobank in Zegveld, lid van de beheercommissie mortuarium en begraafplaats, vrijwilligster hospice De Mantelmeeuw en medeoprichter bij zorgcoöperatie ZegveldZorgt.

Bron: AD Woerden 25 april 2020

Meije dicht

Motorrijders worden komend weekeinde geweerd op de Meije. Aan beide kanten staan verkeersregelaars van zaterdag 09.00 uur tot zondag 20.00 uur. De route was al afgelopen weekeinde dicht voor motoren, maar door een fout stonden er alleen aan de Bodegraafse kant verbodsborden.

Bron: AD Groene Hart 23 april 2020 

Uil geniet van de rust op uitgestorven schoolplein

Op basisschool De Miland in de Meije is een uilenkoppeltje gespot in een van de bomen langs het schoolplein. „De uilen genieten blijkbaar van de rust", zegt Daisy Lehmann van De Miland. „Het is zo rustig op het plein en de school. We hebben alleen nog enkele oppaskinderen."

Bron: AD Woerden 15 april 2020

Na stevig puinruimen is Slotenbuurt opgeknapt

Rik Sneijder

Zegveld - De klus in de Slotenbuurt in Zegveld heeft veel voeten in de aarde gehad. De grootste tegenvaller was een onvoorziene dikke, harde puin fundering die moest worden weggebikt. Ook ontstond vertraging bij de aanleg van nutsvoorzieningen.
Door een aangepaste werkwijze van de aannemer kon de achterstand grotendeels worden ingelopen. De Slotenbuurt ziet er weer netjes uit. Het riool is vernieuwd, de openbare ruimte is opgehoogd en opnieuw ingericht met verharding, verlichting en groen. Zegveld is gebouwd op veen. Dit leidt tot verzakkingsproblemen op wegen, zoals kapotte rioleringen en water op straat. De gemeente zoekt naar slimmere technieken om de gevolgen van bodemdaling zo veel mogelijk te beperken. Voor de Slotenbuurt is EPS (piepschuim) verwerkt in de fundering van de weg. De bodem blijft nog wel dalen, maar veel langzamer dan bij toepassing van zwaardere ophoogmaterialen.

Vertraging
In 2019 stuitte aannemer Jos Scholman op een onvoorzien dikke puinfundering. Ook ontstond vertraging door de aanleg van nutsvoorzieningen, waar de aannemer geen invloed op kon uitoefenen. Ondanks deze tegenvallers heeft het totale werk maar beperkte vertraging opgelopen. In overleg met de bewoners van de buurt zijn extra parkeerplaatsen aangelegd.  Daarnaast  zijn er nieuwe bomen en beplanting geplant.
Rioolrechten
Behalve de vertraging leidde de klus in Zegveld tot bijna twee miljoen euro extra kosten. Voor een deel ervan draait elk Woerdens huishouden op via een stijging van de rioolrechten. De gemeente zei eerder verrast te zijn door de puinlaag die ineens tevoorschijn kwam bij graafwerkzaamheden. Voorafgaand aan de reconstructie van de Slotenbuurt is bodemonderzoek uitgevoerd tot 90 centimeter onder het straatniveau en daarbij werd niets vreemds geconstateerd, stelde wethouder Arthur Bolderdijk in een brief aan de gemeenteraad.

Bron: AD Woerden 9 april 2020

Omfietskunst wordt afhaalkunst

MEIJE - Het is een vrolijke uitstalling op de splitsing van de Meije. Rebecca de Boer van Buitenplaats De Blauwe Meije heeft een unieke etalage gemaakt. Alle kunst staat achter het lange hek aan de Meije en worden zodoende in het zonnetje gezet. De gasten die langs de Meije fietsen en wandelen kunnen de objecten kopen. 'Afhaalkunst' dus.

Bron: Kijk op Bodegraven Reeuwijk 8 april 2020

Gebouwtje gemaakt van gewassen veenweidegebied: lisdodde en zwarte els
Primeur: eerste natte teeltenhuisje

Rik Sneijder

Zegveld - Normaal wordt een huis gebouwd van steen of hout. In Zegveld staat sinds kort een huisje dat is gemaakt van lisdodde en planken van de zwarte els. Dat is bijzonder. Het zijn beide gewassen die geteeld zijn op de natte gronden in het veenweidegebied. Het is het eerste zogeheten 'natte teeltenhuisje' van ons land.
Het 'tiny house' bij het Veenweide Innovatiecentrum in Zegveld wordt gebruikt door de gemeente Woerden als voorlichtingscentrum over bodemdaling in veenweidegebieden. Immers, door de teelt van bijvoorbeeld lisdodde op natte ondergrond wordt de bodemdaling tegengegaan. Hoe hoger de grondwaterstand, hoe minder het veen wordt afgebroken en hoe minder de bodem daardoor daalt. Het 'natte teeltenhuis' is een voorbeeld van wat er met de gewassen die in het water groeien kan worden gedaan.
„Het is een groot leerproces", zegt landbouwkundig ingenieur Roelof Westerhof die het project begeleidt „Wij willen hiermee laten zien wat mogelijk is en wat nog niet blijkt te werken. Het is nog niet zover dat we nu al over kunnen gaan op grootschalige natte teelt en ook zal het nog even duren voordat deze gewassen in de bouw gebruikt kunnen worden."
Brandveilig
Er is, met andere woorden, nog een lange weg te gaan. Het is bijvoorbeeld nog niet uitgetest hoe brandveilig lisdodde als isolatiemateriaal is en hoe houdbaar het op de lange duur is. Het moet nog uitgebreid getest worden en het zal gecertificeerd moeten worden. „Het huisje markeert wel waar we op dit moment staan in de ontwikkeling van natte teelt"
De bedoeling was aanvankelijk het tiny house volledig van lisdodde te maken, maar gaandeweg is die verwachting bijgesteld. De ontwikkeling gaat met vallen en opstaan. Het huisje is het tastbare product van twee jaar hard werken. Westerhof vergelijkt de natte teelt met de komst van snijmais in de landbouw. In de jaren 50 is veelvuldig geëxperimenteerd met de teelt van mais. „Er was zelfs een stichting ter bevordering van de maisteelt", zegt Westerhof. Het heeft uiteindelijk zo'n tien jaar geduurd voordat er op grotere schaal succesvolle maisoogsten waren. De natte teelten van lisdodde maar ook wilde rijst of cranberry's heeft dus nog ongeveer zeven jaar om tot wasdom te komen.

De natte teelt in het Groene Hart kan op termijn een serieuze landbouwsector worden, zegt Westerhof, al moet er nog veel uitgevogeld en getest worden. Het is boeren op dit moment niet aan te raden om alvast over te stappen op het verbouwen van dergelijke waterminnende gewassen. Het Veenweide Innovatiecentrum wil graag boeren betrekken bij teeltexperimenten op de proefboerderij in Zegveld en andere locaties. Bij de teelt van lisdodde moet bijvoorbeeld nog iets gevonden worden op de vraat door ganzen: die zijn gek op lisdodde.
Als de lisdodde op grote schaal verbouwd kan worden, moet er ook een afzetmarkt voor zijn. Het huisje laat zien dat die markt in het verschiet ligt. Gebleken is dat het waterplantje prima te verwerken is in isolatiemateriaal. Ook is er biolaminaat van te maken. „Dat ziet er al heel mooi uit. Er is al een picknicktafel van gemaakt De ontwikkeling van lisdoddeproducten vraagt een lange adem. Daarom verkennen we ook de mogelijkheden van andere natte teelt zoals wilde rijst en cranberry's zoals die al op kleine schaal in de Krimpenerwaard worden verbouwd."
Schimmel
Hoe kan van zo'n plantje een tafel gemaakt worden? Westerhof: „Door een schimmel op de vezels te enten en het natuurlijke groeiproces te laten beginnen. De schimmeldraden groeien door het materiaal en plakken als het ware zo de stukken lisdodde en hennep aan elkaar. Dit groeiproces duurt ongeveer vijf tot zes dagen. Daarna wordt het materiaal gedroogd waardoor de groei stopt stopt. De schimmel gaat dood en kan dus ook niet overstappen op andere materialen. Het materiaal is dan zo stevig geworden dat je erop kunt zitten of staan."

Bron: AD Woerden 3 april 2020